< powrót

Pytania i odpowiedzi:

Co osoba uciekająca przed wojną w Ukrainie musi zrobić, aby móc legalnie zostać w Polsce oraz jak pracodawca  może zalegalizować pobyt obywatela Ukrainy?  

 

Na podstawie ustawy z dnia  z dnia 12 marca 2022 r. o  pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa („ustawa o pomocy”) wszyscy obywatele Ukrainy, którzy legalnie wjechali z Ukrainy na terytorium Polski od dnia 24 lutego 2022, tj. od pierwszego dnia inwazji rosyjskiej na Ukrainę, i zadeklarują zamiar pozostania w Polsce, mogą zgodnie z art. 2.1 Ustawy legalnie pozostawać w Polsce przez okres 18 miesięcy (tj. do dnia 24.08.2023 r.). Nie ma potrzeby podejmowania dodatkowych działań w celu legalizacji pobytu, wystarczy pieczątka w paszporcie potwierdzająca datę wjazdu. Osoby te korzystają przez okres 18 miesięcy z ochrony czasowej.

 

Uwaga: zasady te nie obowiązują w przypadku złożenia po przekroczeniu granicy wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej lub zadeklarowania zamiaru złożenia takiego wniosku.  Co jednak ważne – wniosek taki może zostać cofnięty.

Co z osobami, które wcześniej były w Polsce? Jak przedłużyć legalny pobyt? 

Obywatele Ukrainy, którzy w dniu 24 lutego 2022 r. przebywali w Polsce legalnie np.: na podstawie ruchu bezwizowego (albo wizy Schengen) mogą legalnie pozostać w Polsce przez następne 18 miesięcy, a ich pobyt w Polsce uznaje się automatycznie za legalny bez konieczności podejmowania dalszych działań do 24.08.2023 r.

Karty pobytu obywateli ukraińskich, których ważność kończy się po 24 lutego 2022 r., ulegają przedłużeniu o 18 miesięcy. Wizy krajowe obywateli ukraińskich oraz zezwolenia na pobyt czasowy, których ważność kończy się po 24 lutego 2022 r. ulegają przedłużeniu do końca 2022 roku. (wizy Schengen patrz powyżej). Z tym zastrzeżeniem, że Wiza krajowa ani Karta Pobytu w okresie przedłużenia okresu pobytu nie uprawnia do przekraczania granicy. Wjazd na terytorium RP za zgodą komendanta Straży Granicznej jest automatycznie ważny przez okres 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r. Powyższe zasady dotyczą obywateli Ukraińskich, a także ich małżonków (ale już nie nieformalnych partnerów czy konkubentów).

Jak wygląda sytuacja obywateli Ukraińskich, którzy przyjadą do Polski z innych niż Ukraina Państw? Na przykład przekroczyli granicę ukraińsko-słowacką i dopiero przyjechali do Polski?  

Po nowelizacji z dnia 26 marca 2022 r.  ustawa nie różnicuje czy wjazd na terytorium Polski nastąpił bezpośrednio czy nie bezpośrednio z Ukrainy, z treści przepisu usunięto słowo „bezpośrednio” – w związku z tym już nie ma znaczenia czy obywatele Ukrainy przekroczyli granicę Polski od strony Ukrainy czy też za pośrednictwem innych państw jak np. Słowacja). Istotnym jest aby wyjazd z terytorium Ukrainy miał miejsce nie wcześniej niż dnia 24 lutego 2022 roku.

Jakie prawa mają obywatele Państw innych niż Ukraina, którzy uciekają przed wojną? 

 Zasady dotyczące przekraczania granicy zostały opisane poniżej. Co do zasady, osoby które legalnie przebywały w Ukrainie, powinny bez problemu zostać wpuszczone do Polski. Przedłużenie legalnego pobytu obywateli innych Państw uciekających przed wojną w Ukrainie jest możliwe na zasadach ogólnych. Ustawa o pomocy stosuje się jedynie do obywateli Ukrainy, jednak obywatele Państw trzecich mogą skorzystać z Ochrony Tymczasowej lub Ochrony Międzynarodowej (patrz niżej).

Jak można zatrudnić obywatela Ukrainy? 

Na podstawie art. 22 ustawy „o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa” można bez problemu zatrudnić obywatela Ukrainy przebywającego legalnie w Polsce. Jedynym dodatkowym obowiązkiem jest dokonanie zgłoszenia zatrudnienia obywatela Ukrainy poprzez system praca.gov.pl do Powiatowego Urzędy Pracy w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez danego pracownika.

Należy pamiętać, że pozostałe obowiązki pracodawcy dotyczące zatrudnienia pracownika (tak Polaka jak i Ukraińca) pozostają w mocy i dotyczą zarówno Polaków, jak i Ukraińców w tym m.in.: zgłoszenie do ZUS, badania pracownicze, wymagane szkolenia bhp, potwierdzenie warunków pracy na piśmie itp.

Obywatele Ukrainy będą mogli się rejestrować się w urzędach pracy oraz być uznanymi za osoby bezrobotne lub poszukujące pracy.

Czy można zatrudnić obywatela Ukrainy, który przebywał w Polsce przed wybuchem wojny, a nie miał zezwolenia o pracę?  

Tak, brak konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę dotyczy zarówno osób uciekających przed wojną, które przekroczyły granicę polską ukraińska po 23 lutego 2022, jak i osób które wcześniej miały prawo pobytu w Polsce (m. in. także na podstawie ruchu bezwizowego i wjazdu na 90 dni na paszport biometryczny) i ich pobyt został obecnie automatycznie przedłużony o odpowiedni okres, w zależności od tytułu pobytowego.. Każdy obywatel ukraiński przebywający legalnie na terytorium RP może podjąć pracę i jedyną dodatkową formalnością (inną niż w stosunku do obywateli Polski) jest dokonanie zgłoszenia do PUP przez specjalny formularz na praca.gov.pl.

Jak uzyskać numer PESEL? 

W przypadku osób uciekających przed wojną, które wjechały do Polski bezpośrednio z Ukrainy po dniu 23 lutego  wystarczy, że złożą one odpowiedni wniosek do urzędu gminy w celu wyrobienia numeru PESEL.

Czy obywatel Ukrainy może założyć profil zaufany i korzystać z ePUAP?  

Uzyskanie numeru PESEL umożliwia korzystanie ze świadczeń medycznych, założenie działalności gospodarczej, a także – co istotne – daje dostęp do profilu zaufanego ePUAP (konieczne jest podanie maila i numeru telefonu). Identyfikator użytkownika profilu zaufanego zostanie utworzony automatycznie i zostanie wysłany mailem. Ustawa nie reguluje kwestii uzyskania numeru PESEL przez osoby, które wjechały do Polski przed 24 lutego lub przyjechały nie bezpośrednio z Ukrainy. W tym przypadku, konieczne jest wyrobienie PESEL w normalnym trybie i złożenie odpowiedniego wniosku.

Czy obywatel Ukrainy może założyć rachunek bankowy?  

Tak, oczywiście. W tym celu pomocne będzie uzyskanie numeru PESEL.

Czy obywatel Ukrainy może założyć działalność gospodarczą?

 Obywatele Ukrainy którzy przebywają legalnie w Polsce mogą  zgodnie z art. 23 ustawy o pomocy podejmować i wykonywać działalność gospodarczą w Polsce na takich samych zasadach jak obywatele polscy, pod jednym warunkiem jakim jest uzyskanie numeru PESEL (jak to zrobić jest mowa powyżej). Obywatel Ukrainy chcący uzyskać numer PESEL musi wystąpić z wnioskiem do siedziby organu gminy (urzędu miasta) odpowiedni wniosek.

Jak przedłużyć legalny pobyt w Polsce?  

 Osoby, które uciekały przed wojną i wjechały do Polski z Ukrainy i przekroczyły polsko-ukraińską granicę po 23 lutego 2022 r. będą mogły złożyć wniosek o jednorazowe zezwolenie na pobyt czasowy na okres 3 lat. Otrzymają je bez żadnych dodatkowych warunków. Pozostałe osoby, tj. np. takie które już wcześniej przebywały w Polsce, lub przyjechały z innego Państwa będą mogły ubiegać się zezwolenie na pobyt czasowy na zasadach ogólnych tj. z koniecznością uzasadnienia. Jednakże przyjmowanie jakichkolwiek wniosków o przyznanie prawa pobytu czasowego od osób, które uzyskały automatycznie prawo pobytu na czas 18 miesięcy, zostało zawieszone na okres 9 miesięcy. Praktycznie więc wniosek, o którym mowa powyżej, będzie można złożyć po upływie 9 miesięcy licząc od dnia przybycia do Polski, wniosek składa się do wojewody. 

Co to jest ochrona tymczasowa? Co wynika z Dyrektywy dot. „Tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców”? 

 Rada Unii Europejskiej uchwaliła po raz pierwszy decyzję wykonawczą stwierdzającą istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy w rozumieniu art. 5 dyrektywy 2001/55/WE i skutkującą wprowadzeniem tymczasowej ochrony (Zobacz tutaj: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32022D0382&from=PL).

  • Decyzja wykonawcza obejmuje wszystkie Państwa Członkowskie, co pozwala obywatelom Ukrainy wybrać docelowy kraj, w którym chcą korzystać z ochrony czasowej.
  • Decyzja wykonawcza wywołuje skutek bezpośredni – nie wymaga implementacji.
  • Cudzoziemiec będzie mógł korzystać z praw i przywilejów wynikających z ochrony czasowej w państwie, które wydało mu dokument pobytowy (kartę pobytu).
  • Ochrona czasowa trwa 1 rok, ale może zostać przedłużona do lat 2. W każdej chwili Rada Unii Europejskiej może pozbawić ochrony czasowej (w przypadku ustania konfliktu zbrojnego).
  • Ochrona tymczasowa daje:
    • prawo pobytu;
    • prawo pracy w Polsce (a także prowadzenia działalności gospodarczej) bez zezwoleń;
    • prawo do opieki medycznej, pomocy, zakwaterowania i wyżywienia - tylko w przypadku, gdy cudzoziemiec nie wykonuje pracy zarobkowej (art. 112 ust. 4 Ustawy o udzielaniu ochrony);
    • możliwość uzyskania zaświadczenia.
  • Ochrona rozciąga się na członków rodziny, małżonka, dzieci, partnera lub innych bliskich krewnych, którzy mieszkali razem jako jedna rodzina (czyli szerzej niż wynika z ustawy o pomocy).
  • Żeby skorzystać z ochrony w Polsce, musisz wystąpić do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców o wydanie zaświadczenia. Wydanie takiego dokumentu nie podlega opłacie,
  • Osoby objęte uprawnieniami wynikającymi z Ustawy o pomocy uznaje się za objęte ochroną tymczasową (czasową) z mocy prawa.

Co to jest Ochrona międzynarodowa? 

 

Ochrona międzynarodowa to specjalny status, jaki może zostać przyznany uchodźcy, jeśli w kraju pochodzenia grozi mu prześladowanie. Uciekający przed rosyjską inwazją na Ukrainie mają prawo występować o taką ochronę. Należy pamiętać, że w trakcie procedury osoby, które złożyły wniosek nie będą mogły pracować w Polsce przez pierwsze 6 miesięcy i nie będą mogły wyjechać z Polski.

Istnieją dwa rodzaje ochrony międzynarodowej: status uchodźcy i ochrona uzupełniająca. Urząd bada możliwość udzielenia statusu uchodźcy oraz ochrony uzupełniającej w trakcie tej samej procedury. Oznacza to, że nie ma potrzeby składania dwóch osobnych wniosków, wystarczy złożyć jeden wspólny wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej w Polsce.

Jednak w przypadku obywateli Ukrainy, ochrona i korzyści wynikające z Ustawy są dalej idące i bazowanie na Ustawie wydaje się być wygodniejsze. Np.: do czasu rozpatrzenia wniosku dot. statusu uchodźcy nie można pracować. Należy pamiętać, że wniosek o nadanie statusu uchodźcy i ochronę międzynarodową można cofnąć.

Przydatne linki / Useful links:

PO UKRAIŃSKU

 

PO POLSKU

 

PO ANGIELSKU

 

< powrót

 

 

 

 

 

TOP